Leeftijdsbeperkingen, kwetsbaarheid en en risico’s voor jonge kinderen
Wekelijks komen we op scholen door heel Nederland in contact met leerlingen. Op de vraag wie wel eens een andere leeftijd invult op social media of een videogame voor een hogere leeftijd speelt krijgen we steevast hetzelfde resultaat. In onze rondgang onder ruim 1000 leerlingen tussen de 10 en 16 jaar blijkt dat 99% van de leerlingen een andere leeftijd invult. Hoewel het onschuldig lijkt, gaan er veel riscio’s mee gepaard.
Het invullen van een andere leeftijd kan verschillende redenen hebben. Voorbeelden daarvan zijn het willen verkrijgen van toegang tot content die anders niet beschikbaar zou zijn, het willen vermijden van beperkingen op basis van leeftijd, of het niet willen prijsgeven van een geboortedatum. Hoewel het op het eerste gezicht misschien onschuldig lijkt, zijn er risico’s aan verbonden en is het belangrijk om de mogelijke gevolgen te begrijpen.
Blootstelling aan ongepaste inhoud
Het invullen van een andere leeftijd op social media of het spelen van games voor een andere leeftijd leiden tot risico’s op inhoudelijk gebied. Een gebruiker kan namelijk worden blootgesteld aan inhoud die (nog) niet geschikt is voor zijn of haar leeftijd. Dit kan variëren van expliciete beelden tot gewelddadige of ongepaste taal.
Videogames worden niet zonder reden geclassificeerd met PEGI. Dit systeem waarschuwt gebruikers voor bepaalde inhoud zoals geweld, seks en taalgebruik. Voor social media zijn er helaas nog niet zulke classificaties, maar geldt een toegangsleeftijd. Een gebruiker wordt niet vooraf gewaarschuwd voor bepaalde beelden, maar kan hier op basis van leeftijd aan worden blootgesteld.
Verhoogd risico op ongewenst gedrag
Een ander potentieel risico is dat het invullen van een andere leeftijd kan leiden tot de blootstelling aan online roofdieren en ongewenst gedrag. Jonge kinderen zijn online kwetsbaar. Simpelweg omdat ze zich vaak niet voldoende bewustzijn van risico’s en hun eigen veiligheid. Dit kan ertoe leiden dat kinderen worden blootgesteld aan ongewenst gedrag en andere gevaarlijke situaties. Ze zien bijvoorbeeld grof taalgebruik, intimidatie en don’t-try-this-at-home video’s.
Daarnaast kunnen vreemden kinderen online benaderen. Jonge kinderen zijn vaak kwetsbaarder en relatief makkelijk te vinden. Uit onwetendheid accepteren kinderen bijvoorbeeld een vriendschapsverzoek van iemand die ze niet kennen. In de praktijk zien wij helaas verschillende voorbeelden van jonge kinderen die zo contact kregen met kinderlokkers of te maken kregen met grof taalgebruik. Het risico hierbij is dat jonge kinderen dit niet (leren) zien als abnormaal gedrag, te naïef zijn, of hier angstig van worden.
Leeftijdsgrens op social media-apps
In Nederland moet een kind officieel tot 16 jaar schriftelijke toestemming van ouders hebben bij het aanmaken van een social media account. Daarnaast geldt vaak een bepaalde toegangsleeftijd. Op de meeste platforms is het vanaf 13 jaar mogelijk een account aan te maken. Voor TikTok is dit bijvoorbeeld 12 jaar, voor Snapchat 13 jaar en voor Whatsapp 16 jaar.
In de praktijk zijn deze leeftijdsregels echter heel makkelijk te omzeilen. Social media platformen controleren de toestemming van ouders niet actief of kinderen vullen simpelweg een andere leeftijd in. Veel kinderen en ouders zijn zich bovendien niet bewust van deze leeftijdsgrenzen. Daarmee lopen veel kinderen online onnodig verschillende risico’s.
Instagram introduceert leeftijdscontrole door videoselfie
Een platform dat al stappen neemt in de controle naar de leeftijd van haar gebruikers is Instagram. Eind vorig jaar introduceerde de app een systeem waarbij kunstmatige intelligentie de leeftijd van gebruikers inschat. De gebruiker upload een foto en het systeem scant deze. Op basis van duizenden foto’s van mensen van verschillende leeftijden en afkomsten schat het systeem de leeftijd van de gebruiker in. Deze foto’s worden volgens Instagram niet worden opgeslagen en dat het systeem geen gezichtsherkenningssysteem is. Dit om de privacy van haar gebruikers te waarborgen. Hoewel dit natuurlijk geen waterdicht systeem is, is het wel een poging om de toegang voor jonge kinderen te beperken.
Belang van bewustzijn van online risico’s voor jonge kinderen
Het invullen van een andere leeftijd op social media en het spelen van videogames voor hogere leeftijden kan leiden tot verschillende risico’s en problemen. Goede voorlichting over veilig social media gebruik en gamen is dan ook belangrijk. In onze lessen, zoals ‘Social Media’ en ‘Verantwoord Gamen’, bespreken we dan ook deze leeftijdsgrenzen en gevolgen. We bespreken de voor- en nadelen, risico’s en manieren om deze platforms veilig te gebruiken. We gaan daarbij met leerlingen, ouders en docenten in gesprek over leeftijdsgrenzen en redenen daarvan. Een leeftijdsgrens is er niet om te plagen, maar is er voor de bescherming en veiligheid van (jonge) kinderen.
