Leeftijdsgrenzen, leeftijdsfraude en toestemming: social media gebruik van kinderen
Commerciële partijen mogen volgens de AVG geen privacygegevens van jongeren onder de 16 jaar verzamelen. Dit geldt dus ook voor sociale media. Veel van deze apps hebben daarom een minimumleeftijd van 13 jaar. Onder de 13 en de 16 mogen kinderen deze apps alleen met ouderlijke toestemming gebruiken. Toch zien we dat die echte toestemming vaak ontbreekt. Hoe zit dat nu precies? En wat is de rol van ouders?
Social media en kinderen: de AVG
In 2018 is de privacywet Algemene verordening gegevensverwerking (AVG) van kracht gegaan. In deze wet staat dat bedrijven niet zonder toestemming gegevens mogen verzamelen van gebruikers. Voor kinderen jonger dan 16 hebben zij hier toestemming van hun ouders of voogd voor nodig. Voor social media platforms houdt dit in dat zij moeten kunnen bewijzen dat gebruikers onder de 16 concrete ouderlijke toestemming hebben om deze platforms te gebruiken.
Verschillende regels per platform
Social mediaplatforms pakken ouderlijke toestemming op verschillende manieren aan. Bij het aanmaken van een Facebookaccount krijgen ouders een melding op hun eigen account. Hier geven ze dan aan of zij hun kind wel of geen toestemming geven het platform te gebruiken. Doen ze dit niet, dan wordt het account geblokkeerd. Als een account op Instagram aangemaakt en gekoppeld wordt, is de procedure hetzelfde. Als het account niet gekoppeld wordt moet er een kopie van het legitimatiebewijs van de ouder worden getoond of een eenmalige creditcardbetaling van €0,50 worden voldaan.
Voor platforms als Google, YouTube en Microsoft gelden dezelfde regels. Als je jonger dan 16 jaar bent, moet je toestemming van je ouders kunnen aantonen om dit platform te gebruiken. Ook hier kan dat door een foto van het ID op te sturen of een creditcardbetaling van €0,50 te voldoen.
Maar op veel andere platformen moet er slechts een hokje worden aangevinkt, of wordt er zelfs niet concreet naar gevraagd. Het staat dan bijvoorbeeld wel omschreven in de algemene voorwaarden, maar wordt niet gecontroleerd. Hierdoor geldt voor veel platformen dat de toestemming van ouders voor kinderen ontbreekt.
Leeftijdsfraude op social media
In de praktijk blijkt dat veel jonge kinderen ook gebruik maken van social media. Dat geldt ook voor apps waar de leeftijdsgrens op 13 jaar is ingesteld. Jonge kinderen kunnen binnen een handomdraai eigen accounts aanmaken. Lang niet elk kind of jongere onder de 16 heeft daarbij daadwerkelijk ouderlijke toestemming nodig, omdat platformen het niet verifiëren.
Daarnaast vullen veel kinderen een andere leeftijd in als ze een account aanmaken. Dat valt ook wel onder leeftijdsfraude. Ze veranderen namelijk vaak het geboortejaar. Social media platformen controlen de echte leeftijd vaak niet. Bovendien kunnen kinderen hiermee ‘de noodzaak van ouderlijke toestemming’ omzeilen. In klassen gaan vaak bijna alle handen van leerlingen in de lucht op de vraag: “wie heeft er een andere leeftijd ingevuld op social media?” Niet de bedoeling natuurlijk, maar zonder controle blijft de verleiding groot.
Ouderlijk toezicht bij social media: wel of geen toestemming?
Er zijn verschillende zaken die je als ouder moet afwegen over het social media gebruik van kinderen. Hoewel social media grotendeels gebruikt wordt om mooie beelden te delen en positieve berichten te plaatsen, heeft het ook mindere kanten. Kinderen kunnen bijvoorbeeld geconfronteerd worden met ongewenst contact, ongewenste beelden, en er bestaat een kans op cyberpesten. Ook kan social media een verslavende werking hebben. Algoritmes zijn zo afgestemd dat ze je precies datgeen laten zien wat voor jou interessant is. Dit om je zo veel mogelijk tijd op de app te laten besteden. Het is voor ouders dus belangrijk goed te overwegen wat de voor- en de nadelen van social media zijn.
Als ouders besluiten hun kind social media te laten gebruiken, is het belangrijk het gebruik van deze apps goed in de gaten te houden. Ouders kunnen daarbij belangrijke instellingen instellen zoals privacy of een tijdslimiet. Daarnaast kunnen ouders ouderlijk toezicht instellen voor bepaalde apps of de telefoon van kinderen. Denk daarbij aan de app Familylink. Door middel van deze externe app heb je als ouder inzicht in welke apps je kind gebruikt en hoe lang.
Maak het bespreekbaar
Sinds het ingaan in 2018 zou de AVG het social mediagebruik onder jongeren moeten beperken. Toch geeft ruim 18% van de basisschoolleerlingen aan de hele dag door contact te hebben met anderen via social media. Het is dus van groot belang dat kinderen al op jonge leeftijd leren hoe ze op verantwoorde manier social media moeten gebruiken. Aan de hand van goede voorlichting en met de juiste toestemmingen, kunnen kinderen onder de 16 op een veilige manier gebruik maken van social media.
Online veiligheid, toestemming en social media zijn niet voor niets onderdeel van onze leerlijn. Benieuwd naar de mogelijkheden voor lessen in de klas, ouderavonden of een docententraining? Neem gerust contact met ons op!
