Eet een eetlepel kaneel zonder te hoesten. Spring als Superman en laat je door je vrienden opvangen. Houd je adem zo lang mogelijk in totdat je bijna flauwvalt. Eet een chipje gemaakt van de heetste pepers ter wereld. Klinkt spannend? Dit zijn slechts enkele voorbeelden van online challenges die rondgaan op sociale media. Sommige lijken onschuldig, maar kunnen levensgevaarlijk zijn. Toch proberen jongeren ze massaal uit – vaak zonder stil te staan bij de mogelijke gevolgen.
Challenges op social media
Social media staan vol met uitdagingen die bedoeld zijn om te vermaken, verbazen of uitdagen. Vooral tieners zijn gevoelig voor zulke trends. De drang om erbij te horen, indruk te maken op vrienden en online erkenning te krijgen in de vorm van likes en views speelt hierin een grote rol. Daarnaast zijn jongeren impulsiever: hun hersenen zijn nog in ontwikkeling en kunnen risico’s minder goed inschatten.
Ook de invloed van rolmodellen speelt mee. Bekende influencers en YouTubers posten regelmatig video’s waarin ze een challenge uitvoeren. Dit maakt het aantrekkelijk voor jongeren om het zelf ook te proberen, zonder stil te staan bij de mogelijke gevaren.
Wanneer wordt een challenge gevaarlijk?
Niet elke challenge is slecht. Sommige hebben zelfs een positief effect, zoals de Ice Bucket Challenge, waarmee geld werd opgehaald voor ALS-onderzoek. Of de Mannequin Challenge, waarbij mensen bevroren poseren voor een grappige video. Maar er zijn ook uitdagingen die ernstige gevolgen kunnen hebben. Gevaarlijke challenges zijn vaak te herkennen aan:
- Fysieke risico’s: zoals verstikking, vallen of verwondingen.
- Gevaarlijke stoffen: zoals het inslikken van kruiden, chemicaliën of medicijnen.
- Sociale druk: waarbij jongeren worden aangemoedigd steeds extremere dingen te doen.
Enkele beruchte voorbeelden:
- Choking challenge (blackout challenge): Jongeren verstikken zichzelf of elkaar tijdelijk om een ‘roes’ te ervaren, wat kan leiden tot bewusteloosheid, hersenschade of zelfs de dood.
- Superman challenge: Iemand laat zich door vrienden lanceren om ‘vliegend’ te landen, wat kan eindigen in ernstige verwondingen.
- Blue Whale challenge: Een gevaarlijk ‘spel’ waarbij deelnemers steeds extremere opdrachten uitvoeren, met uiteindelijk zelfmoord als laatste ‘uitdaging’. Dit gaat vaak gepaard met afpersing en bedreiging.
- Chloor challenge: Hierbij drinken jongeren verdund bleekmiddel, wat levensgevaarlijk kan zijn voor de slokdarm en maag.
- Deo challenge: Jongeren sprayen deodorant langdurig op hun huid om te testen hoe lang ze de kou en pijn kunnen verdragen, wat kan leiden tot ernstige brandwonden.
- Chubby bunny challenge: Deelnemers stoppen steeds meer marshmallows in hun mond terwijl ze ‘chubby bunny’ proberen te zeggen. Dit lijkt onschuldig, maar kan leiden tot verstikking.
Wat kunnen ouders en docenten doen?
- Blijf in gesprek: Vraag jongeren naar wat ze online zien en wat hen bezighoudt. Oordeel niet direct, maar help hen kritisch na te denken.
- Leer ze checken: Moedig aan om na te denken over de gevolgen van een challenge.
- Geef het goede voorbeeld: Laat zien dat niet alles wat online trending is, ook slim is om te doen.
- Vertel dat ‘nee’ zeggen oké is: Jongeren moeten weten dat ze niet mee hoeven te doen aan iets gevaarlijks om erbij te horen.
Wat kunnen ouders en docenten doen?
Bij Digiwijzer geven we les en voorlichting over online challenges onder het thema mediawijsheid. We helpen jongeren, ouders en docenten om samen kritisch te kijken naar de invloed van sociale media en de risico’s van hypes en trends. In onze lessen leren jongeren wat leuke en wat gevaarlijke challenges zijn en hoe je er verstandig mee omgaat. Online challenges verdwijnen niet, maar met de juiste kennis en gesprekken kunnen jongeren leren beter om te gaan met de verleiding en risico’s. Uiteindelijk is de belangrijkste vraag niet: “Durf jij het aan?”, maar “Is het het waard?”
