Waarom Digitale Geletterdheid een noodzakelijke aanvulling in plaats van een vervanging is
In Zweden worden digitale middelen als laptops liever geweerd uit klassen. Terug naar het leren schrijven met potlood en papier. Ook in het Nederlandse onderwijs zien we dat deze vraag opduikt: wel of geen laptop in de klas? En moeten we niet terug naar pen en papier als leermiddel? Maar is het eigenlijk wel zo zwart/wit of moeten we op zoek naar de nuance?
Boeken en schriften in strijd tegen dalende basisvaardigheden
De ophef in Zweden werd veroorzaakt door politieke discussies rondom het gebruik van digitale middelen in het onderwijs. Onder andere de onderwijs minister pleit daarbij voor een terugdraai van de digitalisering in het onderwijs. De grootste reden daarvoor is een daling in het niveau van basisvaardigheden als schrijfvaardigheid en leesvaardigheid. Veel kinderen lezen en schrijven op een minder goed niveau dan voorheen. Hoewel de Coronacrisis hier gedeeltelijk de schuld van krijgt, is anderzijds ook het veelvuldig gebruik laptops en tablets de boosdoener. Daarom wordt teruggegrepen op het gebruik van pen en papier in de hoop de basisvaardigheden weer op de ouderwetse manier te laten stijgen.
Digitale middelen als aanvulling op het onderwijs
Wanneer je laptops of tablets volledig uit het klaslokaal haalt, dan haal je daarmee ook de voordelen die digitale middelen brengen weg. Bovendien rijst de vraag of zaken als Digiborden dan ook uit digitaal arme klaslokalen worden geweerd. Het gebruik van digitale middelen in het klaslokaal is echter geen vervanging, maar een aanvulling. Het is een verlengstuk van de leerkracht, die het bijvoorbeeld kan inzetten voor interactieve lessen, meer afwisseling, meer uitdaging en oefening. Maar denk ook aan het aanleren van andere 21-eeuwse vaardigheden door digitaal en praktisch aan de slag te gaan met een vak.
Daarbij is de leerkracht ten alle tijden essentieel. Bovendien betekent het gebruik van digitale middelen niet dat alle lesvormen en lesmateriaal direct en enkel via een digitaal middel moeten worden ingezet. Het betekent niet dat offline materialen volledig uit het klaslokaal worden verbannen. Digitalisering is geen doel op zichzelf, maar een middel om (leer)doelen te kunnen behalen.
Ook digitale geletterdheid als essentiële basisvaardigheid
In de huidige moderne samenleving zijn kennis, vaardigheden en bewustzijn van de digitale wereld noodzakelijk. Het is dan ook belangrijk om leerlingen hierin de benodigde handvatten mee te geven. Leer leerlingen omgaan met digitale middelen en bereidt ze voor op de toekomst. Het onderwijs is hiervoor een goede plek vanwege onder andere kansengelijkheid voor leerlingen en de voordelen die digitalisering ook voor het onderwijs zelf kan bieden.
Door laptops en andere digitale middelen volledig te weren uit het klaslokaal zouden we de leerlingen beperken in andere belangrijke vaardigheden voor hun toekomst. We maken de kloof tussen digitaal vaardig en digibeet én tussen het onderwijs en de samenleving dan bovendien groter. Welk probleem zouden we daarmee eigenlijk oplossen?
Basisvaardigheden in het onderwijs: digitaal en analoog naast elkaar
Naar onze mening kunnen beiden naast elkaar bestaan en juist worden ingezet om de positieve effecten van elkaar te versterken. Voor zowel leerlingen, als leerkrachten levert het gebruik van digitale middelen voordelen op. Daarnaast sluit het gebruik van digitale middelen het gebruik van andere offline lesmiddelen en materialen niet inherent uit. Digitale middelen bieden de mogelijkheid om naast de bestaande manieren lessen op een andere manier aan te vullen.
Digitalisering kan namelijk ook bijdragen aan het ontwikkelen van de 21e-eeuwse vaardigheden die leerlingen nodig hebben in de moderne samenleving, zoals kritisch denken, creativiteit, probleemoplossing en digitaal burgerschap. Deze vaardigheden kun je ook oefenen door kritisch denken bijvoorbeeld in te zetten op het gebied van nieuws en bronnenonderzoek. Of door het denken in oplossingen door de mogelijkheden van een computer in te zetten. Via een laptop of tablet kunnen leerlingen daarnaast tegelijkertijd op hun eigen niveau en tempo oefenen door middel van spelletjes of extra uitleg krijgen. Digitale vaardigheden kunnen vaak worden geïntegreerd met andere vakken.
Zie digitalisering dan ook als kans in plaats van een bedreiging. Het gebruik van digitale middelen kan bestaan naast het gebruik van papieren boeken en schriften. Benut de voordelen van digitale middelen en leer leerlingen er goed mee omgaan, naast de basis schrijf- en leesvaardigheid. Leerlingen en leerkrachten moeten er op een verantwoorde manier gebruik van leren maken. Dat betekent de juiste balans vinden en het inzetten als ondersteunend middel waarbij de voordelen worden benut en de nadelen zoveel mogelijk worden beperkt.
Digitalisering in het onderwijs: geen angst maar interesse
We komen regelmatig leerkrachten tegen die kritisch staan tegenover digitalisering in het klaslokaal. Vaak zijn leerkrachten allang bezig met digitalisering, maar zijn ze zich daar niet bewust van. Bovendien blijkt vaak dat de angst voor het onbekende of het niet kunnen bijblijven groot is. Dat is helemaal niet nodig!
Wij gaan uit van het centraal zetten van de leerkracht. Digitale middelen zijn handig, maar vergt wel de nodige kennis en vaardigheden. Zo kun je ze op de gewenste manier binnen een school inzetten. Daarom ondersteunen we scholen in het bepalen van een visie, professionaliseren we het team met bijvoorbeeld een docententraining en kijken we samen naar
Meer weten over het nuttig en bewust inzetten van digitale middelen in jouw klas? In verschillende docententrainingen gaan we daarop in.
De afbeelding van dit blogartikel werd gemaakt met behulp van AI.
