Hét nieuwe wapen tegen misleidende online reclame: de kogelvis emoji. Van afvalpillen tot crypto-trucs: online zie je steeds vaker reclames die té mooi lijken om waar te zijn. En vaak zijn ze dat ook. Om elkaar te waarschuwen voor dit soort misleiding, is er nu een opvallend symbool in opkomst: de kogelvis emoji. Een nieuwe campagne van Stichting Reclame Code (SRC) roept jongeren op om deze emoji te gebruiken bij verdachte reclames van influencers of merken.
Maar wat is de bedoeling precies? En werkt het ook écht?
De emoji van de kogelvis die zich opblaast bij gevaar, is bedoeld als digitaal waarschuwingsbord. Zie je een finfluencer die belooft dat je binnen een week rijk wordt met een nieuwe crypto-app? Of iemand die een supplement promoot waarmee je zogenaamd 10 kilo afvalt in drie dagen? Dan kun je onder de post reageren met een kogelvis. Dat laat anderen zien: “Pas op, deze post is mogelijk misleidend!”.
De boodschap is simpel: net als een kogelvis blazen we ons samen op bij gevaar. Het is een manier om bewustwording te creëren én elkaar te helpen.
Waarom is dit nodig?
Misleidende reclame en clickbait op sociale media is een groeiend probleem. Denk aan:
- Valse gezondheidsclaims (“Deze pil helpt écht tegen stress!”)
- Snelle rijkdom beloftes (“Met dit systeem verdien je €1000 per dag”)
- Nep-advertenties met bekende Nederlanders (zonder toestemming)
Dat soort reclames lijken soms ‘gewoon een tip’, maar zijn vaak betaalde samenwerkingen of zelfs pure oplichting. Jongeren zijn een belangrijke doelgroep van dit soort reclames, vaak zonder dat ze het doorhebben.
Werkt zo’n emoji echt?
De kogelvis-campagne is slim omdat het laagdrempelig is. Eén emoji plaatsen kost niks, maar kan anderen wél aan het denken zetten. En: hoe vaker mensen de emoji zien in een bepaalde context, hoe sneller ze hem herkennen als waarschuwingsteken.
Toch is niet iedereen enthousiast. Volgens een rondvraag op Scholieren.com, zeggen verschillende jongeren dat de emoji ook zomaar misbruikt kan worden. Bijvoorbeeld als een influencer niet populair is, maar verder niks verkeerd doet. Of gewoon als grap. Daarom blijft het belangrijk om naast de kogelvis emoji ook kennis te delen en kritisch te blijven kijken.
Wat kun je nog meer doen?
Naast de kogelvis gebruiken, kun je nog meer doen als je een misleidende post tegenkomt:
- Meld de post bij het platform (zoals Instagram, TikTok of YouTube)
- Dien een klacht in bij de Reclame Code Commissie
- Praat erover met vrienden of op school – mediawijsheid begint bij bewustzijn
- Check of een influencer reclame maakt via Influencerregels.com
Het gaat om digitale weerbaarheid
Bij Digiwijzer vinden we dit soort initiatieven belangrijk. Jongeren krijgen elke dag honderden online prikkels en niet alles is even eerlijk.
De kogelvis emoji is een leuke manier om het gesprek over dit onderwerp op gang te brengen. Maar uiteindelijk gaat het om digitale weerbaarheid: leren hoe je reclame herkent, welke trucs er worden gebruikt, en hoe je anderen kunt helpen kritisch te blijven. En juist dat proberen wij te bereiken met onze lessen over mediawijsheid.
